سفر عراقچی به باکو در زمان مناسب وبا اهداف راهبردی انجام شد

به گزارش تیرداد نیوز -  «فصل تازه همکاری» شاید دقیق‌ترین توصیفی باشد که امروز بتوان از روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان داشت. فصلی که گشوده شدن آن با تمام فرازو فرود کتاب روابط تهران-باکو، نشان داد که دو همسایه به‌رغم تمام تقلاهای کشورهای ثالث برای ایجاد تنش، تامین منافع خود را در همراهی و همکاری با یکدیگر می‌بینند. سفر «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران به جمهوری آذربایجان در راستای همین ایده بود و با توجه به برنامه‌ها، دیدارها و گفت‌وگوهای انجام شده میان مقامات دو طرف، به نظر می‌رسد این سفر کوتاه را می‌توان گام بلند تازه‌ای برای بهبود روابط دو کشور تفسیر کرد.

هواپیمای حامل وزیر امور خارجه ایران، شامگاه یکشنبه ۱۶ آذرماه در حالی در فرودگاه «حیدر علی‌اف» باکو به زمین نشست و مورد استقبال مقامات آذربایجان قرار گرفت که تحلیلگران منطقه‌ای بازگشت ایران و جمهوری آذربایجان به روابطی منطقی و منطبق بر ضرورت‌های حسن‌همجواری را مهمترین هدف مهمان و میزبان ارزیابی می‌کردند. عراقچی صبح روز دوشنبه با «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار کرد. در این دیدار عراقچی به اهمیت نگاه بلندمدت در روابط همسایگی، نقش رایزنی‌های مستمر دیپلماتیک برای رفع سوءبرداشت‌ها و مدیریت مسائل فی‌مابین و رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان هم از روند رو به رشد روابط دو کشور، ابراز خوشحالی و بر آمادگی آذربایجان برای استفاده از همه ظرفیت‌های موجود جهت گسترش مناسبات تاکید کرد.

نگاه بلندمدت به روابط همسایگی از دیدگاه تهران همان اصلی است که سرزمین‌های منطقه را از وسوسه‌های کشورها و رژیم‌های ثالث برای ایجاد تنش نجات داده و این اصل را یادآور می‌شود که ایران به عنوان تمدنی هزاران ساله در همسایگی جمهوری آذربایجان بوده و هست و خواهد بود. تاکید وزیر امور خارجه بر تداکوم گفت‌وگوهای دیپلماتیک برای کاستن از سوتفاهم‌ها هم نشان می‌دهد که تهران به خوبی از نقش و فاعلیت برخی کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای را در ایجاد و تثبیت سوتفاهم‌های سیاسی به خوبی درک کرده و بر اهمیت گفت‌وگو برای کاستن از آن‌ نقش تاکید دارد و استقبال علی‌اف از این نگاه هم نشان می‌دهد، برای باکو هم اولویت تامین منافع خود در ارتباط منطقی با همسایه جنوبی خود است تا روشن شود که به تعبیر عراقچی «تهران و باکو مسیر گفت‌وگو را برای حل و فصل هرگونه سوءتفاهم انتخاب کردند.»

در سفر به باکو عراقچی با «جیحون بایراموف» همتای آذربایجانی خود دیدار و در کنفرانس مطبوعاتی با وی تصریح کرد که اطمینان دارد که روابط ایران و آذربایجان هر روز گسترش بیشتری خواهد یافت و نباید اجازه دهیم هیچ طرف دیگری بخواهد این رابطه را خراب کرده یا به سمت نامطلوب برد. بایراموف هم گفت که در دیدار با همتای ایرانی خود درباره توافق در خصوص یک «نقشه راه» گسترده میان ایران و جمهوری آذربایجان نیز به تفاهم رسیده‌ایم که اجرای آن در مدت کوتاهی امکان‌پذیر است.

«صاحبه غفاروا» رئیس مجلس ملی جمهوری آذربایجان هم در دیدار با وزیر امور خارجه ایران طراحی و اجرای طرح‌های مشترک اقتصادی و تقویت روابط مردم با مردم در حوزه‌های مختلف اقتصادی و فرهنگی را برای تحکیم‌ مناسبات دو کشور بسیار مهم دانست.

«شاهین مصطفی‌اف» معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان از سه سفر خود به ایران در یک سال گذشته سخن گفت و افزایش تعداد پروازهای موجود بین دو کشور و تسریع در اجرای طرح‌های مشترک در جوار مرز را از نتایج ملموس سفر رئیس‌جمهور ایران به باکو و نشانه‌ای از عزم و اراده دو دولت برای گسترش روابط در همه زمینه‌های مورد علاقه دو کشور دانست. حضور در محل یادبود شهدای جمهوری آذربایجان و نیز در جمع اساتید و دانشجویان دانشگاه دولتی باکو از دیگر برنامه‌های وزیر امور خارجه در جمهوری آذربایجان بود که در این نشست از کتاب «قدرت مذاکره» عراقچی به زبان آذری هم رونمایی شد.

«ایران و جمهوری آذربایجان مصمم به بهره گیری از همه ظرفیت ها برای تقویت روابط هستند» این جمع‌بندی «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه از سفر و دیدارهای مقامات تهران و باکو است و این عزم دو کشور می‌تواند طمع شماری در منطقه و فرامنطقه را در آلودن روابط دو کشور به تنش‌ها از بین برد. وجود اختلافات و تفاوت در دیدگاه‌ها گرچه میان دولت‌های منطقه امری غیر معمول نیست اما همین تفاوت‌ها زمانی که میان ایران و همسایگان خود به وجود می‌آید به کانونی برای سواستفاده کشورهای دیگر و افزایش فشار سیاسی بر تهران تبدیل می‌شود. یکی از مهمترین مسئولیت‌های دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه، تصحیح دیدگاه‌های کشورهای همسایه و پیشگیری از افتادن در دام چنین سناریوهای تنش‌زایی است. برای مثال یکی از کانون‌های اختلاف میان تهران-باکو مسیرهای ترانزیتی است که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا ماه‌های گذشته و در قالب طرح‌هایی چون مسیر صلح تلاش کرد از این اختلاف استفاده کند. با این حال به نظر می‌رسد تاکید وزرای امور خارجه ایران و جمهوری آذربایجان بر گسترش همکاری‌های جاده و ترانزیتی، این تلاش‌های خارجی را تا حد زیادی خنثی کند. به منظور بررسی اهداف و دستاوردهای سفر وزیر امور خارجه به باکو و نیز روابط ایران و جمهوری آذربایجان با «محسن پاک‌آیین» سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان و تحلیلگر مسائل قفقاز به گفت‌وگو پرداختیم.

رژیم صهیونیستی برای نمایش قدرت تمایل دارد همسایگان ایران را همراه خود در جنگ معرفی کند

سفیر پیشین ایران در باکو درباره اولویت ایران در روابط با جمهوری آذربایجان گفت: روابط دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان همواره با فراز و نشیب همراه بوده اما در مقطع فعلی این روابط بسیار خوب و در سطح معقول و رو به رشد است. سفرهای مقامات رسمی دو کشور و برگزاری منظم کمیسیون‌های مشترک اقتصادی نشان از اراده تهران و باکو برای تقویت مناسبات فیمابین است.

پاک‌آیین سفر وزیر امور خارجه را در زمان مناسب و با اهداف راهبردی دانست و ادامه داد: این سفر دستاوردهای مهمی خواهد داشت و ایران و جمهوری آذربایجان می توانند بهترین روابط را داشته باشند چون هیچ دو کشوری را در دنیا پیدا نمی کنید که مثل ایران و آذربایجان از اشتراکات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردارباشند. با توجه به فرصت های اقتصادی کشورمان در سه حوزه تجارت، ترانزیت و انرژی در ارتباط با جمهوری آذربایجان و همچنین مواردی همچون افزایش سرمایه گذاری مشترک نفتی، سوآپ گاز به نخجوان، انتقال برق و کشت فراسرزمینی از زمینه های اقتصادی برای همکاری است.

وی با تاکید بر اینکه در حوزه ترانزیت ایران،کوتاه ترین، اقتصادی ترین و مطمئن‌ترین مسیر برای آذربایجان است، گفت: این عناصر می‌تواند در بازسازی مناطق آزاد شده آذربایجان از جمله قره باغ نقش ایفا کند. در این حوزه ایجاد کریدور شمال – جنوب، توسعه خطوط ریلی، بحث گردشگری، ایجاد واحدهای صنعتی و دیگر زیرساخت‌ها از جمله مواردی است که می تواند به توسعه اقتصادی دو طرف منتج شده و فرصت های اقتصادی سرشاری را برای بخش های خصوصی ایران و آذربایجان ایجاد کند.

دیپلمات کشورمان در بحث تجارت نیز با اشاره به وابستگی جمهوری آذربایجان به واردات کالا، توضیح داد: ایران می‌تواند به صادرکننده اول کالا به آذربایجان تبدیل شود و این یک فرصت مثبت است. بر این اساس مهمترین هدف سفر دکتر عراقچی به آذربایجان، تقویت روابط اقتصادی می تواند باشد. در این شرایط ورود به همکاری‌های راهبردی و اتخاذ رویکرد فرصت محور می‌تواند در توسعه روابط دو جانبه مد نظر قرار گیرد. این سیاست از سوی جمهوری اسلامی ایران و در آذربایجان باید پیگیری شود.

پاک‌آیین نزدیکی آذربایجان به رژیم اسرائیل را مهمترین نگرانی ایران دانست و توضیح داد: این موضوع همواره از محورهای مذاکره ما با دوستان آذربایجانی بوده و همیشه مقامات آذربایجان به دولت ایران اطمینان داده‌اند که این کشور فرصتی به کشورهای دیگر از جمله رژیم اسرائیل برای مزاحمت‌های امنیتی و نظامی نسبت به ایران نخواهند داد، چراکه یکی از مبانی اصیل سیاست خارجی دولت آذربایجان این است که هرگز اجازه ندهد که هیچ کشوری در خاک آن پایگاه نظامی داشته باشد. یک بار نیز «حکمت حاجی‌اف» دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان با تاکید براینکه برای دولت ما سخت است که دنیا و سایر کشورها تصور کنند از خاک این کشور علیه ایران استفاده شود، با تحسین قدرت نظامی و دفاعی ایران آن را مایه خوشحالی دولت آذربایجان می دانست.

وی با تاکید بر اینکه موضوع مشارکت آذربایجان با رژیم صهیونیستی در جنگ دوازده روزه نیز تاکنون از سوی مسئولین رسمی ایران تایید نشده و دولت آذربایجان نیز این موضوع را تکذیب کرده است؛ گفت: البته رژیم صهیونیستی برای نمایش قدرت خود بسیار تمایل دارد همسایگان ایران را همراه خود در جنگ دوازده روزه معرفی کند.

این تحلیلگر مسائل قفقاز همچنین درباره طرح موسوم به صلح ترامپ برای منطقه زنگزور هم گفت: علیرغم هیاهوهای اولیه که البته برای ترامپ قبل از اعلام برنده جایزه نوبل مهم بود،در مرحله عملیاتی قرار نگرفته و دولت ارمنستان به ایران قول داده که اجازه ندهد عوامل آمریکایی در مرزهای ایران فعال شوند. ضمنا مذاکرات صلح ارمنستان و آذربایجان هم کماکان بدون پرداختن به موضوع زنگزور ادامه دارد. موضع ایران در این زمینه ثابت است و ما حضور آمریکا در کنار مرزهای خود را بر نمی‌تابیم.