راز پنهان شاخص کل بورس

به گزارش تیرداد نیوز -  شاخص کل بورس تهران که معیاری برای سنجش عملکرد بازار سرمایه است، به‌دلیل نحوه محاسبه و وزن‌دهی به شرکت‌های بزرگ، نمی‌تواند بازدهی واقعی پرتفوی تمامی سرمایه‌گذاران را نشان دهد. بررسی عملکرد ۴۸۳ سهم از مرداد ۹۹ تاکنون نشان می‌دهد که بسیاری از سهام، بازدهی متفاوتی نسبت به شاخص کل داشته‌اند، به‌طوری که برخی از سهامداران بازدهی بالاتر و برخی دیگر بازدهی پایین‌تری نسبت به این شاخص تجربه کرده‌اند. این موضوع باعث شده تا انتقادات زیادی به نحوه محاسبه و نمایش شاخص کل بورس تهران وارد شود.

نحوه محاسبه و ناهماهنگی‌ها

شاخص کل بورس تهران در چهار سال گذشته با تغییرات قابل‌توجهی روبرو بوده است. این شاخص که در سال ۹۹ به اوج خود رسید و به ارتفاع ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد دست یافت، اکنون در حدود ۲۶ هزار واحد پایین‌تر ایستاده است. با وجود رشد بیش از ۷ درصدی شاخص کل در تیرماه، بسیاری از سرمایه‌گذاران و تحلیلگران معتقدند که این نماگر نمی‌تواند بازتاب دقیقی از واقعیت‌های بازار باشد و تناسبی با بازدهی پرتفوی سرمایه‌گذاران ندارد.
روش محاسبه شاخص کل بورس تهران

شاخص کل بورس تهران بر اساس ارزش جاری بازار سهام محاسبه می‌شود و این محاسبه بر مبنای وزن‌دهی به شرکت‌های بزرگ‌تر صورت می‌گیرد. به عبارتی، افزایش یا کاهش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ، تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارد و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد تصویری نادرست از بازدهی کلی بازار شود. بنابراین، شاخص کل همیشه نمی‌تواند نشان‌دهنده سودآوری یا زیان واقعی تمام سهام موجود در بازار باشد و ممکن است برخلاف جهت حرکت سبد سرمایه‌گذاران عمل کند.

تجربه‌های جهانی: شاخص S&P500

این پدیده تنها مختص بورس تهران نیست و در بورس‌های بین‌المللی نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال، شاخص S&P500 در آمریکا که تغییرات قیمتی سهام ۵۰۰ شرکت پیشرو را دنبال می‌کند، در سال ۲۰۲۳ رشدی معادل ۱۹ درصد را تجربه کرد. این در حالی است که تنها هفت شرکت بزرگ تکنولوژی با رشد ۷۱ درصدی خود، عامل اصلی این افزایش شاخص بودند. در نتیجه، شاخص S&P500 بدون در نظر گرفتن بازدهی این هفت سهم، تنها ۶ درصد رشد داشته است.

کارنامه سهام بورسی ایران از مرداد ۹۹

از ۱۹ مرداد ۹۹ تاکنون، ۴۸۳ سهم در بازار سرمایه ایران مورد معامله قرار گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۴۲ درصد از این سهام، عملکردی بهتر از شاخص کل بورس تهران داشته‌اند، در حالی که ۵۸ درصد دیگر عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند. این ارقام نشان‌دهنده این واقعیت است که بسیاری از سرمایه‌گذاران از نحوه محاسبه شاخص کل و ناهماهنگی‌های آن با عملکرد واقعی پرتفوی خود ناراضی هستند.

عملکرد صنایع مختلف در بورس تهران

میانگین بازدهی صنایع مختلف از مرداد ۹۹ تاکنون نشان می‌دهد که ۲۲ صنعت بازدهی بالاتری نسبت به شاخص کل داشته‌اند. در صدر این فهرست، صنعت بنادر و کشتیرانی با میانگین بازدهی ۱۸۳ درصدی قرار دارد، در حالی که صنایع با ارزش بازار بالاتر مانند پتروشیمی‌ها و آهن و فولاد نیز بازدهی قابل‌توجهی داشته‌اند. در مقابل، صنایع دیگری مانند چوب و فراکاب‌ها با افت قیمت سهام مواجه بوده‌اند.

مقایسه بورس تهران با بازارهای موازی

در حالی که شاخص کل بورس تهران هنوز به اوج سال ۹۹ نرسیده، بازارهای موازی مانند دلار، سکه، مسکن و خودرو رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند. این در حالی است که تنها ۱۱ سهم بورسی توانسته‌اند در همین بازه زمانی تورم را پشت سر بگذارند و ۳۳ سهم دیگر عملکرد بهتری نسبت به دلار و سکه داشته‌اند.