آژیر قرمز صنعت نشر جدی گرفته نمی شود

تیرداد نیوز ، روند کاهش عناوین کتاب که در سال جاری ادامه داشت، تغییری نکرده و همچنان شاهد کاهش تعداد عناوین کتاب هستیم. در فاصله زمانی خرداد تا تیرماه سال جاری تعداد ۵۹۹۹ عنوان کتاب منتشر شد که این میزان نسبت به ماه قبل کاهش یافته و در فاصله زمانی اردیبهشت تا خرداد ماه سال جاری تعداد ۷۸۱۲ عنوان کتاب منتشر شده بود.

بیشترین تعداد عنوان کتابی که در یک ماهه اخیر منتشر شده در بخش ادبیات و کمترین تعداد عناوین کتاب در بخش کلیات بوده است. البته باید یادآور شد در این مدت تعداد کتاب‌های تالیفی حوزه ادبیات بیشتر از تعداد کتاب‌های ترجمه در همین حوزه بود و بیشتر این آثار برای نخستین بار منتشر شده اند.

فارغ از اینکه در حوزه ادبیات در این یک ماهه اخیر چه اتفاقی روی داده است، باید گفت کاهش تعداد عناوین کتاب می‌تواند از یک سو زنگ خطری برای حوزه نشر باشد. چرا که نشان می‌دهد صاحبان اثر رغبتی به انتشار کتاب ندارند. صدای این آژیر قرمز از شهریور ماه سال گذشته بیش از پیش درآمده است، اما کسی برای رفع این مشکل اقدامی جدی نمی‌کند؛ اقداماتی هم که برای رونق صنعت نشر انجام می‌شود یا به اندازه کافی ثمربخش نیست یا اینکه در دوره‌هایی متوقف می‌شود مانند اتفاقی که برای طرح عیدانه کتاب افتاد. امسال این طرح که یک طرح حمایتی در حوزه نشر است به دلیل پرداخت نشدن مطالبات طرح پاییزه کتاب به کتابفروشانی که در طرح شرکت کرده بودند اجرایی نشد.

کاهش عناوین کتاب آغازی برای حرفه ای‌تر شدن صنعت نشر
کاهش تعداد عناوین کتاب از سوی دیگر می‌تواند آغازی برای حرفه ای‌تر شدن صنعت نشر شود تا ناشر هرکتابی را منتشر نکند و ناشران در تمام حوزه‌ها بیش از پیش حرفه‌ای عمل کنند؛ دلیل اصلی چنین وضعیتی اقتصاد نشر است. گرانی کاغذ چند سالی است گلوی صنعت نشر را فشار می‌دهد و در عمل شاهدیم بسیاری از ناشران کتاب جدید منتشر نمی‌کنند. کاهش تعداد عناوین کتاب که در نتیجه وضعیت بد اقتصاد نشر ایجاد شده است نشانه یک بیماری است که به جان صنعت نشر افتاده است و رهایش نمی‌کند؛ بیماری به اسم رکود، آخرین نفس‌های صنعت نشر کشور را می‌گیرد. هرچند ناشرانی هستند که در این فضا فعالیت می‌کنند و به حیاتشان ادامه می‌دهند اما نمی‌توان به ادامه این مسیر چندان خوشبین بود. زمانی ناشران انگیزه کافی را برای انتشار کتاب داشتند اما در حال حاضر تیراژ‌های ۳ هزار تایی رویای ناشران و مولفان شده است. کمتر ناشری می‌تواند کتاب با تیراژ بالا منتشر کند و تیراژ‌های کتاب به حداکثر ۵۰۰ جلد رسیده اند.برخی ناشران حتی برای تجدید چاپ کتاب هایشان دچار تردید شده اند که کاهش عناوین کتاب را در پی خواهد داشت؛ اتفاقی تلخ که چرخه نشر را به حرکت درنمی آورد.

صنعت نشر به یک محرک قوی تری نیاز دارد؛ محرکی که از اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کاغذ مورد نیاز این صنعت قوی‌تر باشد. این محرک اتفاقی است که باید در دل جامعه بیفتد و با دستور و بخشنامه و ابلاغ‌های دولتی نمی‌توان کاری کرد. محرک صنعت نشر ما مخاطبی است که با کتاب آشتی می‌کند و مردمی است که کتاب می‌خوانند. تا نیاز به کتابخوانی نیاز و مطالبه اساسی مردم در کنار مطالبات دیگرشان قرار نگیرد آن اتفاقی که شایسته صنعت نشر کشور است روی نمی‌دهد. نباید فراموش کنیم در هر شغل و حرفه‌ای که هستیم در هر مسندی که فعالیت می‌کنیم بازهم برای بهبود کارمان به مطالعه نیاز داریم؛ این مطالعه است که می‌تواند دریچه و دنیای جدیدی را به روی ما باز کند و به ما نشان دهد چطور می‌توان کیفیت زندگی را افزایش داد.

مسائل اقتصادی میزان تولید کتاب را کاهش داد
پرویز بیگی حبیب آبادی مدیر مسئول انتشارات فصل پنجم با اشاره به اینکه در انتشارات فصل پنجم با کاهش عناوین کتاب روبه رو نبودیم، گفت: حتما عواملی مانند مسئله اقتصادی جامعه، قیمت کاغذ و هزینه‌های جنبی انتشار کتاب روی میزان تولید کتاب تاثیر می‌گذارد. ما دو نوع ناشر داریم که تعدادی از آن‌ها بسیار فعال هستند.

وی با بیان اینکه برخی از ناشران ۳۰ سال سابقه دارند و ناشران فعال با مشکل کاهش عناوین کتاب روبه رو نیستند،گفت: دسته دوم ناشران بسیار تازه کار هستند که سابقه زیادی در نشر ندارند اما مشکلات نشر روی میزان تولید کتاب این انتشاراتی‌ها تاثیر می‌گذارد.

وی با بیان اینکه الان شمارگان کتاب از ۳ هزار جلدی که در گذشته بود به ۳۰۰ تا ۵۰۰ جلد رسیده است،گفت: فضای مجازی هم مزید بر علت شده است بطوریکه افراد زیادی علاقه دارند در فضای مجازی کتاب بخوانند. بهترین کتاب‌ها هم که منتشر می‌شوند به صورت قاچاق در بازار کتاب عرضه می‌شود از سوی دیگر پی دی اف کتاب‌ها در دسترس مردم قرار می‌گیرد. تمام این عوامل روی کار ناشر تاثیر می‌گذارد تا تعداد عناوین کتابی را که منتشر می‌شود کاهش می‌دهد.

احتمال خروج ناشران تازه کار از گردونه صنعت نشر
مدیر مسئول انتشارات فصل پنجم ادامه داد: در ادامه روند کنونی بازار نشر ممکن است این اتفاق بیفتد که ناشران تازه کار از گردونه صنعت نشر خارج شوند امیدوارم این اتفاق رخ ندهد و با تعطیلی برخی انتشاراتی‌ها مواجه نشویم. البته این مسئله در صورت ادامه روال کنونی بازار نشر به طور طبیعی رخ می‌دهد ناشران با توجه به هزینه‌های سنگین اجاره بهاء نمی‌توانند فعالیت خود را ادامه دهند. تاکنون شاهد تعطیلی انتشاراتی نبودم، اما کتابفروشی‌هایی را دیدم که به رستوران تبدیل شده اند؛ این اتفاق به خصوص در کشور ایران که سرانه مطالعه در آن پایین است در شرایط اقتصادی فعلی رخ می‌دهد.

بیگی از درگیری بخش‌های دیگر اقتصاد با مشکلاتی شبیه آنچه در صنعت نشر کشور روی می‌دهد، گفت: صنعت نشر به نوع دیگری درگیر مشکلاتی است که در بخش‌های دیگر اقتصاد وجود دارد. زمانی مردم نمی‌توانند کالایی را مانند لبنیات تهیه نکنند. با وجود اینکه شاهد افزایش قیمت لبنیات بودیم اما با زهم مردم آن را می‌خرند؛ مردم مجبور هستند این نوع کالا‌ها را ولو به میزان کمتر از قبل تهیه کنند اما این موضوع در حوزه کتاب متفاوت است چراکه نخریدن کتاب روی سلامتی شان تاثیری نمی‌گذارد برای همین کتاب نمی‌خرند.